Trong hạt Gia Định có một nhà thờ nhỏ xinh, không ở ngay mặt tiền, không được bao phủ bởi những hàng cây xanh, mà bị bao vây bởi các nhà hàng, cửa hiệu, các loại văn phòng, bãi đậu xe… Đó là nhà thờ Thánh Martino de Porres, tọa lạc tại số 153 Xô Viết Nghệ Tĩnh, phường 17, quận Bình Thạnh. Giáo xứ chọn ngày 3 tháng 11 – lễ Thánh Martino – làm bổn mạng.
Quá trình hình thành
Theo dòng lịch sử, Nhà nguyện của Viện Dưỡng lão Thị Nghè là một trong 15 công trình được Mẹ Bengiamin, nữ tu Dòng Thánh Phaolô, xây dựng từ năm 1876 trong khu đất rộng lớn 70.500m2 của Viện Dưỡng lão.
Lúc đầu, Nhà nguyện này nằm trong khuôn viên Viện Dưỡng lão Thị Nghè – còn được gọi là “Nhà thương Thị Nghè” – với mục đích phục vụ cho các bệnh nhân, người già neo đơn và các nữ tu Dòng Thánh Phaolô phục vụ tại Viện Dưỡng lão.
Từ năm 1858, sau những cuộc chiến tranh và những lần triều đình Việt Nam bách hại, tàn sát người Công Giáo, đã phát sinh ra đông đảo các trẻ mồ côi bơ vơ đói khát, lang thang khắp nơi. Rồi từng đoàn người chạy loạn tập trung về Sài Gòn trong một điều kiện sống vô cùng tồi tệ, vướng nhiều thứ bệnh hoạn. Thêm vào đó là những nạn dịch tả, dịch hạch, nhiều bệnh nhân nghèo khổ khốn đốn, không ai chăm sóc.
Mẹ Bengiamin đã thiết lập các cô nhi viện, nhà nuôi người già, ký túc xá, phòng nữ công, trung tâm phục hồi cho các thiếu nữ lỡ lầm, trường học, trường cho trẻ khuyết tật, trang trại cho trẻ mồ côi trưởng thành… với mục đích đem tình thương của Chúa Kitô đến cho những người xấu số trong xã hội. Và Mẹ đã gửi nhiều nữ tu đến phục vụ tại các nơi này, trong đó Viện Dưỡng lão Thị Nghè và Nhà nguyện ở đây.
Và theo Giáo luật, Nhà nguyện đã được đặt dưới sự quản nhiệm của cha sở họ Thị Nghè, đồng thời có cha tuyên úy ở tại chỗ để ban các Bí tích cho những bệnh nhân và các nữ tu đang phục vụ tại đây.
Danh sách các cha Tuyên úy qua từng thời kỳ:
– Cha Phaolô Đậu (10/1939 – 03/1941)
– Cha Phaolô Hạnh (04/1941 – 10/1944)
– Cha Dominique Hiệu (10/1944 – 02/1947)
– Cha Phêrô Thông (03/1947 – 10/1948)
– Cha Aloisio Nẫm (09/1949)
– Cha Giacôbê Trí (03/1956 – 01/1970)
– Cha Levrey (01/1971 – 05/1975)
– Cha Arsène Long (05/1975 – 06/2007)
– Cha Phêrô Vũ Minh Hùng (từ 2007 – 02/09/2022)
– Cha Giuse Ngô Vũ Anh Tuấn ( từ 03/09/2022 đến nay)
Vào tháng 06 năm 1975, nhà nước yêu cầu Nhà Dòng bàn giao Viện Dưỡng lão. Đại diện Sở Thương binh Xã hội đến tiếp quản tất cả tài sản vật chất và nhân sự, chỉ trừ ngôi nhà nguyện và căn nhà các nữ tu đang ở.
Đến năm 1983, Sở Thương binh Xã hội lại yêu cầu bàn giao luôn ngôi nhà các nữ tu đang ở. Ngày 01/06/1983, các nữ tu dòng Thánh Phaolô đã phải rời bỏ nơi mà các chị em trước đây đã khởi công xây dựng và tiếp nối nhau phục vụ hơn một thế kỷ.
Cha Arsène Long được ở lại tại ngôi nhà của các cha Tuyên úy bên cạnh Nhà nguyện. Mặc dù điều kiện sinh hoạt cũng như phương tiện sinh sống khó khăn, cha vẫn kiên trì hiện diện để gìn giữ ngôi Nhà nguyện cho đến năm 2007.
Vào thời điểm 2003 – 2007, nhà ở của cha Tuyên úy xuống cấp trầm trọng, nền nhà bị ngập khi trời mưa, điện nước cũng không có nên cha Long phải vào ở ngay trong Nhà nguyện.
Vào dịp Lễ Phục Sinh, tháng 04 năm 2007, cha Phêrô Vũ Minh Hùng được Đức Hồng y (ĐHY) Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn và cha sở Thị Nghè giao nhiệm vụ sửa sang Nhà nguyện, đồng thời chịu trách nhiệm tổ chức sinh hoạt mục vụ cho Giáo khu 5 của Giáo xứ Thị Nghè – là khu vực nằm chung quanh Nhà nguyện này.
Sau gần 4 tháng xây dựng và mua sắm bàn ghế cũng như các vật dụng cần thiết cho những sinh hoạt của một nhà thờ, nhà nguyện được đổi tên là Nhà thờ Thánh Martino de Porres.
Ngày 29/08/2007, ĐHY G.B Phạm Minh Mẫn và các linh mục trong Giáo hạt Gia Định đã đến cử hành Thánh lễ Tạ ơn và Thánh hiến Bàn thờ.
Cấu trúc mục vụ Giáo xứ
Giáo xứ hiện nay có trên 2000 giáo dân, được chia thành 3 giáo khu mang tên: Fatima, Kitô Vua và Giuse. Mỗi giáo khu có 2 vị trưởng và phó phụ trách, với sự cộng tác của các xóm trưởng. Hội đồng Mục vụ Giáo xứ gồm có 5 vị trong Ban điều hành và các vị phụ trách giáo khu.
Các đoàn thể gồm có Huynh Đoàn Đaminh, Ban Bác ái Caritas, Ban Phục vụ Thánh lễ, Ban Giúp Lễ, Ban Thừa tác viên ngoại lệ trao Mình Thánh Chúa…
Giáo lý & Đức tin
Cha xứ đã nhờ các nữ tu Dòng Phaolô và các thầy dạy giáo lý cho gần 300 em thiếu nhi. Dù khuôn viên nhỏ hẹp, hơn 10 lớp giáo lý – từ Khai tâm, Rước lễ, Thêm Sức đến Bao Đồng – đã được tổ chức, với giờ dạy giáo lý vào Chúa Nhật lúc 8giờ30.
Các gia đình trong giáo xứ cũng cộng tác trong việc hun đúc đức tin cho con em bằng cách luân phiên rước Mẹ Maria về đọc kinh tối trong từng gia đình trong suốt cả năm.
Thánh lễ
Ngày thường có 2 thánh lễ vào lúc: 5g và 18g.
Chúa nhật có 4 thánh lễ vào lúc: 5g00; 7g (lễ Thiếu nhi); 17g và 19g. Với giờ lễ như thế, những người có việc phải về trễ không sợ bị ‘mất lễ’.
Có 5 ca đoàn phục vụ
Thứ Năm, sau Thánh lễ chiều, có giờ Chầu Thánh Thể.
Hoạt động bác ái
Hằng tháng, cha sở phát từ 80 đến 90 phần gạo (mỗi phần 10 ký) cho các người nghèo khó – lương cũng như giáo – trong địa bàn giáo xứ.
‘Nước uống Martino’
Lời kết
Giáo xứ Thánh Martino là một giáo xứ non trẻ, mới hình thành được 17 năm, không ở mặt tiền, khuôn viên chật hẹp. Nhưng, tuy “nhỏ mà có võ”, giáo xứ giàu tình thương này đã thu hút nhiều người tìm đến, đặc biệt là người nghèo và các bạn trẻ trong các thánh lễ.
Nguyện xin Thánh bổn mạng Martino de Porres chuyển cầu cho công việc mục vụ và bác ái tông đồ của giáo xứ được phát triển theo chiều hướng tốt đẹp.